सेकंड लेफ्टनंट राम राघोबा राणे

 



सेकंड लेफ्टनंट राम राघोबा राणे हे परमवीर चक्राने सन्मानित भारतीय सैनिक होते. 1948 मध्ये त्यांना हा सन्मान मिळाला.

1918 मध्ये जन्मलेले श्री.राणे यांनी दुसऱ्या महायुद्धात ब्रिटिश भारतीय सैन्यात सेवा दिली. युद्धानंतरच्या काळात ते सैन्यात राहिले आणि १५ डिसेंबर १९४७ रोजी भारतीय सैन्याच्या कोर ऑफ इंजीनियर्स के बॉम्बे सैपर्स रेजिमेंटमध्ये नियुक्त केले होते. एप्रिल 1948 मध्ये श्री राणे यांनी 1947 च्या भारत-पाकिस्तान युद्धादरम्यान महत्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या कृतींमुळे भारतीय लष्कराने राजौरीच्या ताब्यातून पुढे जाण्यासाठी भारतीय रणगाडे पुढे जाण्याचा मार्ग मोकळा केला आणि अनेक रस्ते अडथळे आणि खाण क्षेत्रे साफ करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांच्या शौर्याबद्दल त्यांना 8 एप्रिल 1948 रोजी परमवीर चक्र प्रदान करण्यात आले. ते 1968 मध्ये भारतीय सैन्यातून मेजर म्हणून निवृत्त झाले. सैन्यात त्याच्या 28 वर्षांच्या सेवेदरम्यान, त्याचा पाच वेळा descaps (डेस्पैप्स) मध्ये उल्लेख केला गेला. 1994 मध्ये वयाच्या 76 व्या वर्षी त्यांचे निधन झाले.१९४८मध्ये पाकिस्तानी हल्लेखोरांनी काश्मीरवर आक्रमण केले. त्याला उत्तर देताना भारताने आपला आधी गमावलेला जम्मू-काश्मीरचा भू-भाग पुन्हा मिळवण्याची धडपड सुरू केली. भारतीय सैन्याने पहिल्यांदा नौशेरावर ताबा मिळवला. पाकिस्तानी हल्लेखोरांशी लढा देत झांगर, राजौरी, बरवलीरिज,चिनगस या जम्मू-काश्मीरमधील ठिकाणांवर कब्जा मिळवणे हे भारतीय सैन्यासाठी आवश्यक होते. शत्रूने या ठिकाणांच्या वाटेवर अनेक अडथळे निर्माण केले होते. रस्त्यांची नासधूस केली होती.

     युद्ध सामग्रीची वाहतूक करणे, सैन्य घेऊन जाणे खूप कठीण होते. अशा परिस्थितीत रामा राणेंनी रस्ता निर्धोक, वाहतुकीसाठी खुला करण्याचे जोखमीचे काम केले. स्वत:च्या जीवाची पर्वा न करता त्यांनी ही कामगिरी पार पाडली. ८ एप्रिल १९४८ रोजी राणे यांना नौशेरा - राजौरी भागातल्या रस्त्यावरचे अडथळे व सुरुंग काढून टाकण्याचे काम सांगितले गेले. शत्रुसैन्याकडून तुफान गोळीबार होत असताना राणे व त्यांच्या सहकाऱ्यांना हे काम करावे लागले. झालेल्या तुफान गोळीबारात त्यांच्या पथकातील दोन माणसे मरण पावली आणि राणेंसहित चारजण जखमी झाले. त्याही अवस्थेत राणे यांनी आपल्या तुकड्यांची पुनर्रचना केली. रणगाडे जाण्यासाठी सुयोग्य रस्ते करण्याचे काम सुरू केले. शत्रूकडून होणार्‍या प्रचंड गोळीबाराचा सामना करत त्यांनी हे काम केले. ८एप्रिल१९४८ रोजी दुपारी सुरू झालेले हे काम सलग चोवीस तास चालले होते.

     ९ एप्रिलला दुपारी त्या तयार झालेल्या रस्त्यावरून सैन्य आणि रणगाडे जाऊ लागले. त्या रस्त्यावर पुढे पाइनचे अनेक वृक्ष अडथळा म्हणून टाकले होते. टप्प्याटप्प्याने ते वृक्षही बाजूला सारत त्यांनी रस्ता मोकळा केला. दुर्गम डोंगराळ प्रदेशातले निमुळते रस्ते खुले करण्यासाठी त्यांनी अत्यंत बिकट परिस्थितीत नेतृत्व केले. काही ठिकाणी पूलदेखील उद्ध्वस्त झालेले होते. राणे व त्यांच्या सहकाऱ्यांनी ते पूल बांधले, सुरुंग दूर केले. स्वत: जखमी अवस्थेत असतानाही त्यांनी उत्तम नेतृत्व, धैर्य, संयम, आत्मविश्वास, अपार देशप्रेम या गुणांच्या जोरावर अथक प्रयत्नांतून दि.११ एप्रिलच्या रात्री उशिरा, दहा वाजेपर्यंत त्यांनी हे रस्ते सुरक्षित व वाहतुकीसाठी सुयोग्य करण्याचे काम केले. त्यामुळे भारतीय रणगाडे सुरळीतपणे चिंगस येथे पोहोचू शकले.

     या कार्यासाठी ‘परमवीरचक्र’ देऊन त्यांना सन्मानित करण्यात आले. राणे २५ जून १९५८ रोजी मेजर म्हणून निवृत्त झाले. त्यानंतरही म्हणजे दि.७ एप्रिल १९७१ पर्यंत त्यांनी भारतीय सेनेत पुनर्नियुक्त अधिकारी म्हणून काम पाहिले. राणे यांचा मृत्यू पुण्याच्या सैनिकी इस्पितळात अल्पशा आजाराने झाला. पुण्यातील संगमवाडी भागात त्यांच्या नावाने एक शाळा उभारण्यात आली आहे.