काळ

काळ (Tense)

काळ  ( Tense ) :-
क्रियापदाच्या रुपावरुन त्याने दाखवलेली क्रिया कधी घडते , याचा जो बोध होतो , त्याला काळ असे म्हणतात .
क्रियापद (Verb) म्हणजे वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणारा क्रियावाचक शब्द होय.

उदाहरणार्थ :-
१) विनय व्याकरण शिकतो .
२) विनय व्याकरण शिकला .
३) विनय व्याकरण शिकेल .

वरील वाक्यात अनुक्रमे
१) क्रिया आता घडत आहे , हे कळते .
२) क्रिया पूर्वी होऊन गेल्याचे कळते .
३) क्रिया पुढे घडणार आहे, हे कळते .
 

मराठी भाषेत प्रमुख तीन काळ आहेत :
१) वर्तमानकाळ
२) भूतकाळ
३) भविष्यकाळ

१) वर्तमानकाळ :-
जेव्हा क्रियापदाच्या रुपावरुन क्रिया आता म्हणजे वर्तमानात घडते, असा बोध होतो, तेव्हा त्या क्रियापदाचा वर्तमानकाळ असतो.
उदाहरणार्थ :-
१) विनय व्याकरण शिकतो .
२) मी पुस्तक वाचतो .
३) गाय चारा खाते.

‘शिकतो, वाचतो, खाते‘ या क्रियापदाच्या रूपांवरून क्रिया आता घडत आहे, असा बोध होतो ; म्हणून ‘ शिकतो, वाचतो, खाते‘  हि वर्तमानकाळी क्रियापदे आहेत.

२) भूतकाळ :-
जेव्हा क्रियापदाच्या रुपावरुन क्रिया पूर्वी घडली आहे, असा बोध होतो, तेव्हा त्या क्रियापदाचा भूतकाळ असतो.
उदाहरणार्थ :-
१) विनय व्याकरण शिकला.
२) मी पुस्तक वाचले.
३) गायीने चारा खाल्ला.
‘शिकला, वाचले, खाल्ला‘ या क्रियापदाच्या रूपांवरून क्रिया पूर्वी घडली आहे, असा बोध होतो ; म्हणून ‘शिकला, वाचले, खाल्ला‘ हि भूतकाळी क्रियापदे आहेत.

३) भविष्यकाळ :-
जेव्हा क्रियापदाच्या रुपावरुन क्रिया पुढे घडेल, असा बोध होतो, तेव्हा त्या क्रियापदाचा भविष्यकाळ असतो.
उदाहरणार्थ :-
१) विनय व्याकरण शिकेल.
२) मी पुस्तक वाचेन.
३) गाय चारा खाईल.
‘शिकेल, वाचेन, खाईल‘ या क्रियापदाच्या रूपांवरून क्रिया पूर्वी घडली आहे, असा बोध होतो ; म्हणून ‘शिकेल, वाचेन, खाईल‘ हि भविष्यकाळी क्रियापदे आहेत.